مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز، رحیم خاکی، با اشاره به شرایط ویژه محوطه ازبکی در البرز، در خصوص آخرین اخبار از حضور کارشناسان، یکی از اهداف کاوش‌ها را تولید محتوا و مستندسازی از یافته‌‌های باستان‌شناسی این محوطه عنوان کرد وگفت: فصل جدید کاوش‌ها به دلیل توجهی که در استان البرز و خصوصا محافل فرهنگی به اهمیت این محوطه وجود داشت آغاز شد. به عنوان منطقه‌ای مهم از لحاظ باستان شناسی تولید مستندات علمی و پژوهشی بیشتر نیازمند فصل‌های تکمیلی کاوش است که می‌تواند به اهداف بلند مدتی از جمله ثبت جهانی این محوطه باستانی ازبکی کمک کند.

تأسیس پایگاه پژوهش‌های باستانشناسی یا پایگاه ملی میراث‌فرهنگی در محوطه ازبکی و همچنین ایجاد سایت موزه ازبکی از دیگر اهداف مهمی در همین راستا است و ایجاد پارک علم و فناوری باستان‌شناسی به مرکزیت محوطه ازبکی در استان ‌البرز را نیز از اقدامات مهم مد نظر در این منطقه است.

گمانه‌های حضور هخامنشیان در محوطه ازبکی

عضو انجمن باستان‌شناسی ایران و سرپرست فصل هشتم کاوش‌های محوطه باستانی، مهرداد ملک‌زاده با بیان اینکه محوطه ازبکی نخستین بار در دهه ۵۰ شناخته شده و در سال ۱۳۵۲ با شماره ۹۵۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده، گفت: کاوش‌های علمی در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ به سرپرستی دکتر یوسف مجیدزاده باستان شناس پیشکسوت کشور آغاز و ۶ فصل کاوش در این محوطه انجام شد که در قالب چند مقاله و چندین کتاب منتشر شده است.

در کاوش‌های پیشین، دکتر مجیدزاده پس از کاوش‌های ازبکی به جیرفت رفت و ادامه فعالیت در آن منطقه ایشان را از فعالیت های جدی تر در ازبکی باز داشت و این اقدام به دو دهه بعد موکول شد و اکنون با ایجاد کارگاه‌های جدید باستان‌شناسی در بخش‌های متنوعی از محوطه ازبکی به سمت تولید محتوا حرک کرده‌ایم.

اقداماتی که در در فصل هشتم شد، کارگاه های جدیدی با هدف کسب اطلاعات از بطن محوطه اخذ کرده‌ایم تا بتوانیم مقالاتی را به خصوص به زبان‌های اروپایی و انگلیسی تولید کرده و در قالب پژوهش‌ها و کتاب‌ها بسامد نام ازبکی را در متون، مدارک و اسناد علمی باستان‌شناسی و میراث فرهنگی افزایش دهیم. این تولید محتوا هدف پیش روی ما برای ادامه کاوش‌هاست.

ملک زاده افزود: به شکل مقدماتی یک دوره 5 ساله شامل 5 فصل کاوش در نظر گرفته ام که یک فصل آن به انجام رسیده است. به دلیل اینکه در بالاترین سطح محوطه دژ دوره ماد کاوش شده و بخش های معماری هم‌دوره با آن خصوص در دوشان تپه در کاوش‌های پیشین معرفی شده ما در دوشان تپه مستقر و با ایجاد یک کارگاه بزرگ ده در ده و چند بخش الحاقی به ویژه یک بخش 5 در 5 موفق به بازشناسی یک بافت معماری استوار و مهم در دوشان تپه شدیم.

تبلیغات

به گفته او این بافت معماری علاوه بر اینکه خود یک معماری مهم خشتی مربوط به دوران تاریخی است به نظر می رسد به یک بافت معماری دوره هخامنشی و دوره بعد از ماد دست یافته ایم که تا به امروز در توالی استقراری ازبکی اشاره ای به بقایای دوره ای بعد از ماد به شکل مستحکم و برجا نشده بود.

ملک‌زاده با اشاره به اینکه باید پژوهش های جدی در خصوص سبک شناسی معماری و با بررسی آثار منقول کشف شده این سازه صورت بگیرد، ابراز امیدواری کرد که در نتایج نهایی پژوهش‌ها در خصوص این معماری نشان‌دهنده یک ساختمان اداری از دوران هخامنشی باشد.

کاوش‌های سنتی با روش‌های علمی میان رشته ای

به گفته این عضو انجمن علمی باستان شناسی ایران در این فصل از کاوش محوطه باستانی ازبکی علاوه بر کار کلاسیک و باز کردن یک کارگاه برای کاوش و انجام عملیات فنی و لایه شناسی، پژوهش های میان رشته ای انجام شد و با دعوت از متخصصین آرکئوفیزیک و آرکئو مغناطیس بخش‌هایی از دوشان تپه و تختگاه با شیوه باستان مغناطیس سنجی کاوش شد. افزون بر آن کار سنجش از راه دور، نقشه برداری محوطه و نقشه برداری جزئی جیران تپه به دقت اجرا شد. همچنین عکس برداری های هوایی به خصوص با پهباد برای بازسازی های سه بعدی و فتو گرامتری انجام شد.

ملک زاده ادامه داد: علاوه بر آن کار ژئو رادار و ژئوالکتریک بر روی دوشان تپه انجام شد. برای آزمایش های رادیو کربن زغال و کربن به کثرت نهشته‌ها از لایه ها برداشت شده و کار برداشت ( osl ) برای تاریخ گذاری در دست تکمیل است. پژوهش های گیاه شناسی و بافت استخوان شناسی انسانی و جانوری هم در این کاوش ها اجرا شده است. بنابراین علاوه بر کار کلاسیک تقریبا تمام روش‌های میان رشته‌ای برای کسب اطلاعات دقیق تر را نیز به مرحله اجرا گذاشتیم.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که حمایت های لازم از کاوش ها صورت بگیرد تا بتوان در بازه زمانی 5 ساله یا کمتر به هدف میان مدت که تولید محتوا برای ازبکی است دست یافته و بخش هایی از معماری دوره ماد و هخامنشی را در دوشان تپه و تپه های دیگر آزاد کنیم و برگی دیگر را به تاریخ معماری و شهرسازی اضافه کنیم.

تبلیغات