گیلان مملو از آئین‌هایی است که امروز بواسطه پاسداشت این سنتها، انسان‌هایی از دور و نزدیک را با عنوان گردشگری فرهنگی به سوی خود می‌خواند و این‌بار تلاقی جشن رمضان و نوروز موجب شد تا نوروزخوانان و سحری خوانان در «پیشاشو» (پیشواز در گویش گیلکی) هم‌آوا شوند.

به گزارش سرزمین پدری ازایرنا، برمبنای تعاریف جامعه شناسی زندگی امروزیان براساس میراثی از اندیشه‌ها و احساسات گذشتگان ساخته می شود؛ گیلان نیز با پیشینه‌ای کهن، سرشار از آئین‌ها و مراسمی است که هر یک در فصل، زمان و مکان خود اجرا می‌شود و هر کدامشان نشانگر فرهنگی کهن است؛ این بار موسم رمضان و نوروز باهم تلاقی یافته و آئین‌های بارز هر دو جشن اعم از” سحری خوانی” و “نوروز خوانی ” نشانی بر هویت ایرانی و اسلامی مردمان این سرزمین است.

یاور دادن و یاری رسانی در سرزمین شالی و باران

جشن رمضان و نوروز به هم رسیدند و گیلانیان کهن‌داشت‌های ماه مبارک رمضان و نوروز را که بن مایه اش در سرزمین شالی و باران بر مبنای یاری رسانی است را بهم پیوند زدند و امروز نوروزخوانان و سحری خوانان هم آوا شدند.

با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان و نوروز چهره گیلان تغییر کرده و گیلانیان در تکاپوی پاسداشت رسوم پیشواز ماه مبارک رمضان (که به آن “پیشاشو “می گویند) هستند و با رشته خشکار(شیرینی مخصوص ماه مبارک رمضان گیلانیان) به استقبال نوروزخوانی چاوش خوانان بهار و سحری خوانان می روند.
به گفته محققان گیلانی حدود ۱۵ تا ۲۰ روز مانده به سال نو، مراسم استقبال از جشن نوروز آغاز می‌شود؛ نوروزی خوانی و سحری خوانی ماه مبارک رمضان در واقع نوعی آگاه‌سازی است. نوروزخوانان از گذشته افراد شناخته شده و انگشت شمار باسواد روستایی بودند و در هر گروه فرد مسن تر اشعار اصلی نوروز را می خواند و بقیه تکرار می کردند. بهار آمد جوانان خیر ببینند/ گل عشرت به کام دل بچینند/ جوانان شما داماد گردند/ عروسان صاحبه گاهواره فرزند/ به یاسین و به طاها و تبارک/ شوما را سال نو باشد مبارک

نان سفره نوروزی بیشتر از جنس کوماچ، کشتا یا خولفا نان (نانی مهیا از کدو حلوایی)، نان برنجی بود که تمامی شان از آرد برنج پخته می شدند و آجیل نوروز هیچ گاه از بازار خریداری نمی شد و اجزای آن تخم صیفی، دانه های بلال، نخود، عدس و برنج بود که پس از خیساندن برشته می کردند.
گیلانیان سوای از نوروز، پیش از آغاز ماه مبارک رمضان خانه تکانی می کردند و در روستاها دیوارها را با گل رنگی سفید کرده و برنج خیس می کردند و در نمکیار (ظرف سفالی ویژه گیلان که برای ساییدن مورد استفاده قرار می گرفت.) آرد فرنی برمی آوردند و رشته برای خشکار می ریختند (رشته خشکار شیرینی خاص ماه های رمضان در گیلان است) و در زیر نور چراغ های فانوس حبوبات پاک می کردند و هر کس به فراخورش نذری آمده می کرد و همه به مسجد می رفتند.

ریش سفیدان آئین یاری را مطرح و لیست افراد نیازمند محل را تهیه و از اهالی می خواستند هر کس به فراخور برای یاری، یاور برسانند.

تبلیغات

هویتی بنام آئین ها

به گفته پژوهشگران فرهنگ مردم گیلان، تحقیقات میدانی و گفت و گو با سالخوردگان حکایت از آن دارد که مردم گیلان در قرنی که گذشت دست کم هشت آئین ویژه برای استقبال و گرامیداشت ماه مبارک رمضان داشته اند که امروزه به جز دو، سه رسم که در برخی مناطق گیلان برجای مانده بقیه به دست فراموشی سپرده شده اند.
نظافت و خانه تکانی، خرید لوازم چایخوری و سفید کردن ظروف مسی، تهیه مایحتاج ماه مبارک رمضان، مراسم آشتی کنان، تشخیص و اعلام وقت سحر با بانگ خروس و ستارگان، افطاردهی و فرستادن سحری و افطاری، دوختن کیسه برکت، پیراهن سلامت و روسری بخت گشایی و مراسم ویژه عید فطر آئین هایی بودند که اجرای آنها در جای جای استان مرسوم بود.
آئین ها تنها در فرهنگ خوراک خلاصه نمی شود؛ پاسداشت رسوم به نوعی باز تولید عناصر هویتی هستند و غذا بخشی از فرهنگ و آئین یک سرزمین را شکل می دهد و اطعام و افطاری رسمی نیک در ماه رمضان گیلانیان نیز هست؛ امروز جشنواره‌ها نیز به راهی برای پاسداشت و معرفی آئین ها به نسل نو و جاذبه ای فرهنگی تبدیل شده است و بر این اساس نهمین جشنواره رشته و خشکار (شیرینی سنتی برآمده از آرد برنج، آب، شکر، مغز گردو و هل تهیه، و پس از سرخ کردن در روغن با شهد آب و شکر و گلاب) پیش از آغاز ماه مبارک رمضان با حضور اقشار مختلف مردم در طاهر گوراب صومعه سرا برگزار شد.

جشنواره بمناسبت نوروز و رمضان در گیلان

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان اینکه ۵۰ جشنواره برای نوروز و رمضان گیلان پیش بینی شده است، گفت: امروزه جغرافیای تغذیه در فضای جغرافیایی خاص خود و در ارتباط با سایر عناصر فضایی از اهداف پر طرفدار و پر درآمد در کشورهای پیشرو در امر توریسم محسوب می شود.
ولی جهانی اظهار کرد: رشته‌خشکار بخشی از فرهنگ غذایی ماه مبارک رمضان در گیلان و از شیرینی‌های سنتی این شهرستان است و طبخ آن در ایام ماه‌ مبارک رمضان به عنوان بخشی از فرهنگ مردم گیلان رواج دارد؛ بطوریکه مهارت سنتی تهیه این شیرینی در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
وی گفت: گردشگری فرهنگی یکی از جاذبه های سفر به گیلان است و تلاش می شود جذابیت‌های آئینی گیلان در قالب جشنواره به گردشگران شناسانده شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان اضافه کرد: ۵۰ جشنواره فرهنگی، کشاورزی و میراث ناملموس برای ماه مبارک ماه رمضان و نوروز برنامه ریزی شده است که نخستین آن جشنواره رشته خشکاردر صومعه سرا، برنامه پیشاشو با شرکت سه گروه آئینی سحرخوانی و نوروزخوانی و سومین جشنواره حلوای ضیابری برگزار و به تدریج جشنواره های برنامه ریزی شده اجرایی می شود.
آئین ها و مراسمی که از زمان های گذشته به ما ارث رسیده علاوه بر اینکه بیانگر قدمت و پیشینه تاریخی جامعه مان است، گویای هویت فرهنگی ما نیز هست و به سخن دیگر این آئین‌ها همانند شناسنامه ای هستند که مشخصات ایرانی بودن و اسلامی بودن بر صفحات آن حک شده است و نه تنها بهترینهایش می باید حفظ شود، بلکه باید نیک اندیشی دیگر از نسل نو بر آن پایدار باشد.

تبلیغات